Dieta FODMAP – na czym polega?

• dieta
• odchudzanie
• odżywianie

Dieta FODMAP została opracowana, aby pomóc osobom z zespołem jelita drażliwego. Dzięki specjalnemu jadłospisowi będą one mogły normalnie funkcjonować. Choroba, jaką jest zespół jelita drażliwego to choroba przewodu pokarmowego, której objawami są zaburzenia trawienia, takie jak: występowanie biegunek naprzemiennie z zaparciami, bóle brzucha, wzdęcia, ale też upośledzenie wchłaniania pokarmów. Dlatego z myślą o tych osobach powstała dieta FODMAP. Na czym polega ta dieta i jakie są jej główne założenia?

Dieta ta jest dietą, którą można stosować w celu łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego (IBS), a także przy innych schorzeniach przewodu pokarmowego, które dają również takie same objawy. Polega na tym, że stosuje się produkty o małej zawartości fermentujących oligo-, di- oraz monosacharydów i polioli. Za jej twórców uważani są australijscy naukowcy z Monash University. W wielu przeprowadzonych badaniach dowiedziono, że węglowodany, które są łatwo fermentujące, a do tego słabo wchłaniane i o wysokim ciśnieniu osmotycznym, mogą nasilać objawy zespołu jelita drażliwego. Do tych węglowodanów zalicza się laktozę, fruktozę, fruktany, a także alkohole polihydroksylowe (czyli sztuczne substancje słodzące: sorbitol, maltitol, ksylitom i mannitol).

Dwa etapy diety FODMAP

Naukowcy, którzy opracowali tę dietę, podkreślają, że nie trzeba jej stosować do końca życia. Nie jest to wskazane, ponieważ w diecie tej wyklucza się różne grupy produktów spożywczych. W związku z tym długotrwałe jej stosowanie mogłoby doprowadzić do niedoboru składników odżywczych, takich jak: witaminy i minerały. Można do niej powrócić po jakimś czasie, a przeważnie, gdy powrócą opisane wcześniej dolegliwości. Jednak trzeba pamiętać, że nie wolno jej stosować, np. przez kilka lat.

Bardzo ważne jest na początku ograniczenie tych produktów, ponieważ dostają się one do jelita w niezmienionej postaci i w związku z tym, że mają działanie osmotyczne, dochodzi do nagromadzenia płynów w świetle jelita. To z kolei skutkuje przyspieszoną motoryką jelit. Następnie przechodzą do jelita grubego i podlegają tam fermentacji bakteryjnej, gdzie również dochodzi do produkcji dwutlenku węgla i wodoru. Jednak może też dojść do powstania siarkowodoru oraz metanu. W związku z tym w jamie brzusznej pojawia się uczucie dyskomfortu, np. biegunki, zaparcia albo wzdęcia. Etapy diety to:

1.  etap I – najlepiej, żeby trwał od 6 do 8 tygodni. Tutaj bardzo ważne jest całkowite ograniczenie albo całkowite wyeliminowanie produktów, które zawierają właśnie FODMAP, czyli produkty z dużymi ilościami węglowodanów fermentujących w jelicie. Konieczne jest jedzenie tylko produktów o niskiej zawartości FODMAP, ponieważ dzięki temu zostaną złagodzone objawy zespołu jelita drażliwego;
2. etap II – trwa on dłużej niż etap I, a zależy on od indywidualnych potrzeb danej osoby i od tego, jak reaguje jej organizm na takie żywienie. W tym etapie powoli rozszerza się dietę o nowe produkty. Bardzo ważne jest tutaj obserwowanie, jak organizm będzie reagował na produkt, a gdy będą się pojawiać jakieś niekorzystne objawy, należy przestać jeść dany składnik.

Produkty o wysokiej zawartości FODMAP

Dieta przy zespole jelita drażliwego jest bardzo ważna i wymaga wyeliminowania produktów o dużej zawartości FODMAP. Zalicza się do nich następujące produkty:

• warzywa – cebula, czosnek, szparagi, koper włoski, karczochy, grzyby, brokuły, kalafior, kapusta, buraki ćwikłowe, patisony, pory, brukselka, groszek zielony oraz soczewica;
• owoce – owoce z puszki, jabłko, owoce suszone, gruszka, śliwki, mango, morele, gruszka chińska, brzoskwinie, nektarynka, arbuz;
• mleko i produkty mleczne – mleko sojowe, twaróg, bita śmietana, delikatne sery, np. mascarpone, ricotta oraz mleko skondensowane, kwaśna śmietana, maślanka, jogurty, mleko krowie, owcze i kozie;
• źródło białka – nasiona roślin strączkowych, np. soja, soczewica, fasola, ciecierzyca;
• pieczywo i produkty zbożowe – makaron pszenny, żyto, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, produkty pszenne, pieczywo pszenne;
• orzechy i nasiona – pistacje, orzechy nerkowca;
• inne – słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol), miód, syrop z agawy, syrop glukozowo-fruktozowy.

Produkty o małej zawartości FODMAP

Zespół jelita nadwrażliwego to uporczywy problem, któremu pomóc może wyeliminowanie z diety produktów z dużą zawartością FODMAP, a zastąpienie ich przez produkty z małą zawartością FODMAP, a zalicza się do nich:

• warzywa – marchew, szczypiorek, pomidory, ogórki, słodkie ziemniaki, kabaczek, dynia, papryka o wydłużonych strąkach, sałata, bakłażan, kapusta chińska, kukurydza, seler, kiełki bambusa;
• owoce – banany, truskawki, jagody, winogrona, cytryny, kiwi, grejpfruty, mandarynki, ananasy, pomarańcze;
• mleko i produkty mleczne – margaryna, masło orzechowe, ser szwajcarski, cheddar, mozzarella, parmezan oraz masło, ser brie, mleko ryżowe, ser camembert, mleko migdałowe;
• źródło białka – tofu, mięso, jaja, drób, ryby;
• pieczywo i produkty zbożowe – pieczywo bezglutenowe, komosa ryżowa, mąka orkiszowa, ryż, makaron bezglutenowy, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki owsiane, płatki ryżowe, mąka owsiana;
• orzechy i nasiona – wszystko w ilości jednej małej garści: nasiona słonecznika, orzechy włoskie, pestki dyni, migdały, ziarna sezamu, orzeszki ziemne, orzechy macadamia, orzeszki piniowe, orzechy pekan;
• inne – stewia, cukier kryształ, aspartam, syrop klonowy.

Podczas robienia zakupów należy zwracać uwagę na skład produktów, aby nie wybierać tych bogatych w FODMAP. Jednak warto wiedzieć, że ta dieta nie u wszystkich osób da złagodzenie objawów choroby jelita. Szczególnie uważać muszą osoby z celiakią, ponieważ nie wszystkie wymienione produkty są dla nich bezpieczne.