Fluor – nie tylko dla dobra zębów

• minerały
• zdrowie

Fluor jest pierwiastkiem znanym zdecydowanie najbardziej z tego, że chroni zęby przed próchnicą. Dlatego dodaje się go do past do zębów. Fluor występuje jednak również w wielu naturalnych produktach, które spożywamy. Oprócz ochrony naszych zębów, spełnia w organizmie także inne role. Jest to pierwiastek, któremu należy się bacznie przyjrzeć, bowiem zarówno niedobór, jak i nadmiar fluoru mogą być niezwykle groźne dla naszego zdrowia. Ale wyjaśnijmy sobie po kolei, czym jest fluor, gdzie można go znaleźć i jakie jest jego działanie.

Wyjątkowy pierwiastek

Fluor jest pierwiastkiem chemicznym, tzw. mikroelementem, niezbędnym do życia. Znajduje się on w większości tkanek i płynów ustrojowych naszego organizmu, a największe jego ilości są zawarte w zębach oraz kościach (aż 96 proc.). Bierze on udział w prawidłowym procesie ich mineralizacji oraz odpowiada za wzrost i budowę układu kostnego. Związki fluoru jak m. in aminofluorki czy też fluorek cyny, wzmacniają szkliwo naszych zębów i doskonale chronią je przed powstawaniem próchnicy.

Inne właściwości fluoru to hamowanie w niewielkim zakresie zmian miażdżycowych zarówno w aorcie jak i innych naczyniach tętniczych, a także pomoc we wchłanianiu żelaza w okresie ciąży. Jest on również jednym z najbardziej aktywnych pierwiastków, który wchodzi w reakcję z praktycznie wszystkimi innymi pierwiastkami z wyjątkiem azotu, tlenu, gazów szlachetnych oraz chloru.

W czym znajduje się fluor?

Fluor nie występuje w przyrodzie w stanie wolnym. Jego największym źródłem zdecydowanie jest woda pitna. Przyjmuje się, że optymalne dla naszego zdrowia stężenie fluoru w wodzie to około 1,0 mg na jeden litr. W Polsce jego dopuszczalne stężenie wynosi 1,5 mg. Oprócz tego fluor w diecie występuje między innymi w rybach oraz herbacie. W niewielkich ilościach zawierają go również sery podpuszczkowe, mięso, mleko, produkty zbożowe oraz warzywa takie jak szpinak, sałata, fasolka.

Spożycie zbyt dużej ilości fluoru z produktów spożywczych jest praktycznie niemożliwe. Dużo bardziej powinniśmy skupić się na tym, jaką jego ilość posiada pasta do zębów, której używamy, gdyż to właśnie ten produkt (tuż po wodzie) jest jednym z głównych źródeł fluoru.

Ile fluoru potrzebuje nasz organizm?

Zapotrzebowanie naszego organizmu na ten pierwiastek jest stosunkowo niewielkie. Przyjmuje się, że u kobiet wynosi ono około 3,1 mg na dobę, u mężczyzn natomiast do 3,8 mg na dobę. Odpowiednia ilość fluoru dla dzieci do 13. roku życia waha się w granicach od 0,7 do 2 mg na dobę i uwarunkowana jest głównie wiekiem dziecka. Warto w tym miejscu wspomnieć, że nasz organizm ma zdolność magazynowania fluoru w ilościach około 3 mg na jeden kilogram masy ciała.

Nadmiar i niedobór fluoru

Ze względu na jego wyjątkową specyfikę i dużą reaktywność chemiczną, pojawiają się pytania czy fluor szkodzi zdrowiu? Fluor jest szkodliwy, jeśli zdecydowanie przekroczy się wartość zalecanej dziennej normy.

O nadmiarze fluoru możemy mówić wówczas, gdy przekroczymy dzienne zapotrzebowanie do około 20 mg na dobę. Jeżeli taka sytuacja trwa przez dłuższy czas, mamy do czynienia z bardzo poważną sytuacją, a mianowicie z zatruciem fluorem. Skutkuje ono takimi zaburzeniami pracy naszego organizmu jak: zahamowanie syntezy hormonu tarczycy, przemiany węglowodanów, części układów enzymatycznych oraz zmian zachodzących w beleczkowaniu kości i zębiny. Do głównych symptomów świadczących o zbyt dużym stężeniu fluoru w naszym organizmie należą m.in. bóle kości, nadmierne pocenie się, uczucie sztywności stawów, nudności, omdlenia oraz krwawe wymioty.

Zbyt duże ilości pierwiastka prowadzą również (paradoksalnie!) do osłabienia naszych zębów i kości. Dzieję się tak, bowiem zastępuje on wówczas w tkankach kostnych ich podstawowy budulec, czyli wapń, przez co stają się one łamliwe i kruche. Ponadto, jego nadmiar usuwany jest głównie przez nerki, dlatego osoby cierpiące na choroby nerek powinny wystrzegać się jego przedawkowania – może on dodatkowo zakłócać ich pracę!

Równie niebezpieczny dla naszego zdrowia jest niedobór fluoru, który może prowadzić do powstawania ubytków w szkliwie zębów, tworzenia się chorób przyzębia oraz próchnicy, a także prowadzić do rozwinięcia osteoporozy. Niezwykle ważne jest zachowanie rozwagi w jego przyjmowaniu, ponieważ jak każdy minerał występujący w nadmiarze, niestety również fluor jest szkodliwy.