Moda na różnego typu diety odchudzające, które prześcigają się między sobą w pomysłowości i złożoności jadłospisu, spowodowała, że w dzisiejszych czasach trudno odróżnić je od diet leczniczych. Czym tak naprawdę są diety, czemu służą i czy wszystkie, które znajdujemy w internecie, naprawdę możemy zakwalifikować do tej grupy? Oto krótki przewodnik, który prawdopodobnie pomoże Ci się odnaleźć w gąszczu diet i zrozumieć, czym właściwie one są.
Dieta to taki sposób odżywiania, w którym dobieramy rodzaje, ilości, jakości i sposób obróbki pokarmów tak, by były odpowiednio dostosowane do naszego wieku, płci, zdrowia i trybu życia. Z powodu mody na zdrowy tryb życia i szczupłą sylwetkę, podstawowy podział na diety podstawowe i lecznicze uległ komplikacji. W internecie możemy natknąć się na diety: owocowe, warzywne, nazwane od imienia czy nazwiska twórcy i wiele innych. Można się w tym pogubić.
Podział diet leczniczych
To co przeciętnie zjada w ciągu dnia zwykły, zdrowy człowiek nazywamy dietą podstawową. Ona po prostu ma dostarczać jednostce odpowiedniej dawki energii i potrzebnych do funkcjonowania składników (witamin, minerałów, tłuszczy, błonnika, białek, węglowodanów). Produkty spożywcze są w niej przygotowywane w dowolnie wybrany sposób (pieczone, smażone, gotowane, gotowane na parze, wędzone, z dodatkiem tłuszczu, dowolnie ostrych przypraw itd.) i łączone ze sobą wedle gustu danej osoby.
Diety lecznicze, zgodnie z definicją zaproponowaną przez Światową Organizację Zdrowia, to te, które są stosowane przez osoby chore. Zwykle różnią się one od diet podstawowych pod względem doboru składników, ich obróbki itd., ale nie są zupełnie odmienne, lecz stanowią ich przetworzenie. Główna zasada, jaka przyświeca tworzeniu diet dla osób chorych jest taka, by jadłospis był możliwie najmniej zmodyfikowaną wersją diety podstawowej.
Nazewnictwo diet leczniczych zwykle zależy od tego, jakie składniki w nich przeważają, stąd np. dieta owocowa. Innym kryterium jest kwestia tego, jaki wpływ wywiera dana dieta na ludzki organizm (np. dieta wzmacniająca). Nazwy biorą się też od miejsc, w których powstały (np. dieta śródziemnomorska). Zdarzają się też, modne ostatnio, diety dostosowywane do takich cech, jak np. grupa krwi czy kolor oczu. Aby ułatwić sprawę, dieta powinna informować o swoich głównych cechach czy zasadniczych elementach.
Rodzaje diet leczniczych
- Dieta lekkostrawna
Najchętniej rekomendowana w przypadku różnorodnych schorzeń, opiera się na zalecaniu posiłków, które są łatwo trawione przez organizm. Ogranicza się w niej nieco spożywanie błonnika, a jedzenie najchętniej poddaje gotowaniu na parze, tradycyjnemu lub pieczeniu w rękawie. Zdecydowanie odradza się smażenie i tradycyjne pieczenie. Produkty często powinny być miksowane lub przecierane, a dania zdrowe i pozbawione tłuszczu. Warzywa i owoce poleca się jeść bez skórek (ze względu na dużą ilość błonnika) i wybierać młode, ale dojrzałe. Odpada wszystko, co ostre i tłuste oraz powodujące wzdęcia. Porcja zjedzona na raz powinna być mała, ale przerwy między posiłkami nie mogą być zbyt duże najlepiej, jeśli posiłki mają stałe pory a jedzenie odbywa się od 4 do 5 razy dziennie. Taka dieta jest dobra podczas gorączki, w czasie rekonwalescencji, przy zapaleniu jelit i żołądka, dla pacjentów z nowotworami dróg pokarmowych, chorobami nerek i układu moczowego, w późnych latach życia, przy złym nastroju, spadku samopoczucia, problemach z apetytem.
- Dieta lekkostrawna niskotłuszczowa
Ogranicza się w niej przede wszystkim tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, które zawierają dużo nasyconych kwasów tłuszczowych. Tłuszcz w takiej diecie stanowi maks. 20 proc. zapotrzebowania na energię w ciągu doby. Zaleca się spożywanie tłuszczy roślinnych np. oliwy z oliwek, olejów lnianych, sojowych czy rzepakowych. Dopuszczalne są masła i margaryny, ale w ograniczonych porcjach, natomiast absolutnie nie wolno jeść smalcu, łoju, słoniny i boczku. Koniecznie trzeba zwiększyć udział warzyw z dużą ilością beta karotenu, ponieważ dieta może powodować braki witamin, które ulegają rozpuszczeniu w tłuszczach, a ograniczyć spożycie żółtek i tłustego nabiału. Ta dieta zalecana jest przy przewlekłych i zaawansowanych zapaleniach trzustki i wątroby, przy kamicy żółciowej, wrzodach i zapaleniach jelita grubego, zapaleniach pęcherzyka i dróg żółciowych.
- Dieta lekkostrawna niskobiałkowa
To dieta, którą może zalecić tylko lekarz. Udział białka spada w niej nawet do 20-30 g (dużo), 40-50 gram (średnie) czy 60-70 gram (małe). 75 proc. białka, które zjadamy musi być pełnowartościowe. Przy tej diecie trzeba kontrolować sód. W wielomoczu będą braki, w skąpomoczu nadmiary. Jeśli zawaha się gospodarka wapniowo-potasowa, lekarz zaleci ograniczenie potasu (1 tys. mg na dzień), a zwiększenie wapnia. Należy uważać na braki w żelazie i przyjmować sporo płynów. Dietę zleca się przy niewydolnych nerkach lub wątrobie i w przewlekłym zapaleniu kłębuszków nerkowych.
- Dieta lekkostrawna ograniczająca widzialnie soków żołądkowych
To dieta bardzo wymagająca, ma za zadanie ograniczyć podrażnienia błony śluzowej żołądka. Eliminuje się w niej spożywanie wywarów gotowanych na kościach, roślin strączkowych i mocno aromatycznych, a także surowych. Posiłki podaje się tak, by nie były ani za zimne, ani za gorące. Produkty gruboziarniste i razowe niestety również odpadają. Białko ogranicza się do 1-1,5g/kg m.c. Dzienne spożycie tłuszczu może wynieść 30 proc. zalecanej dawki energetycznej. Powinny to być tłuszcze pochodzenia roślinnego. Należy dbać o dostarczanie odpowiednich ilości beta karotenu i witaminy C. Z diety znika kawa, herbata, napoje gazowane, alkohol, sól i ostre przyprawy. Należy jeść regularnie i przynajmniej 6 razy dziennie. Taką dietę stosują osoby z wrzodami żołądka i dwunastnicy, refluksem, nieżytem i przepukliną roztworu przełykowego.
- Dieta ograniczająca łatwoprzyswajalne węglowodany
Polega na ograniczeniu cukrów prostych i dwucukrów. 25 proc. dziennej dawki energetycznej stanowią w niej tłuszcze. Można spożywać węglowodany z niskim indeksem glikemicznym. Jadłospis musi być dobrze zaplanowany, posiłki powinny być regularne i dobrze, żeby dużą ich część stanowiły warzywa. Przy tej diecie dostarcza się niewiele kalorii. Powinno się wykluczyć alkohol, a jedzenie powinno się poddawać obróbce, jak przy diecie lekkostrawnej. Wskazania: cukrzyca.
- Dieta ograniczająca tłuszcze
Należy przy niej pilnować, by dostarczać odpowiedniej ilości błonnika i antyoksydantów. Trzeba zmniejszyć udział cholesterolu (mniej niż 300mg na dobę) oraz tłuszczy pochodzenia zwierzęcego i sztucznych tłuszczy trans. Zamiast tych ostatnich trzeba wybierać tłuszcze roślinne. Z jadłospisu należy wykluczyć kawę oraz sól. Przynajmniej 3 razy w tygodniu trzeba jeść ryby pochodzenia morskiego i często sięgać po oleje roślinne i nasiona, pełne fitosteroli. Taka dieta jest dobra dla osób z zaburzoną gospodarką lipidową, nadciśnieniem, miażdżycą, po zawale, udarze lub przy chorobie wieńcowej.
- Dieta niskoenergetyczna
Ogranicza zarówno tłuszcze (do 30 proc. w ogóle i do 20 proc. nasycone), cukry proste, jak i dwucukry. Można spożywać węglowodany, ale o niskim indeksie glikemicznym (55-60 proc. dziennej dawki zapotrzebowania na energię). Należy dostarczać dużo błonnika i przynajmniej 3 razy dziennie białko (powinno ono odpowiadać za 15 do 20 proc. dziennego zapotrzebowania na energię). Dziennie trzeba wypijać przynajmniej 2-2,5 l płynów. Jedzenie należy smażyć, dusić lub piec z udziałem tłuszczu. Przy tym koniecznie trzeba ograniczyć sól. Dużą część jadłospisu powinny stanowić warzywa, szczególnie te bogate w beta karoten. Posiłki powinny być ułożone regularnie, a ich pory powinny być restrykcyjnie przestrzegane. Taką dietą walczy się z nadwagą i otyłością.
Ładowanie ...
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}