Wady i zalety pigułek antykoncepcyjnych!

• seks
• zdrowie

Według szacunków każdego dnia na świecie dochodzi do ok. 100 mln stosunków seksualnych. Ich wynikiem jest ok. 1 mln ciąż. W krajach rozwiniętych około 1/4 ciąż jest niechciana, z kolei w krajach rozwijających się odsetek ten wynosi aż połowę. Przyczyną większości z nich jest niestosowanie metod antykoncepcyjnych. Korzystają na tym w dużym stopniu kliniki aborcyjne.

Choć wielu osobom wydaje się, że wiedzą wszystko o antykoncepcji, niektóre zamieszczone poniżej informacje mogą mocno cię zaskoczyć.

Antykoncepcja zakłada ingerencję farmakologiczną, mechaniczną lub chemiczną w sferę związaną z procesami rozrodczymi, uniemożliwiając tym samym zapłodnienie.

Podział metod antykoncepcji

– Antykoncepcja hormonalna:

• dwuskładnikowa:
  a) preparaty jednofazowe,
  b) preparaty dwufazowe,
  c) preparaty trójfazowe,
• jednoskładnikowa.
• iniekcyjna.
• przezskórna.
• implanty antykoncepcyjne.
• awaryjna.

– Antykoncepcja wewnątrzmaciczna.
– Antykoncepcja mechaniczna.
– Antykoncepcja chemiczna.
– Antykoncepcja chirurgiczna.
– Metody naturalne:

• kalendarzowa,
• termiczna,
• metoda śluzowa,
• metoda objawowo-termiczna.

Do najbardziej popularnych metod antykoncepcji należą w Polsce prezerwatywy, metody okresowej abstynencji seksualnej, środki plemnikobójcze, leki zawierające jeden lub dwa składniki hormonalne, jak również wkładki wewnątrzmaciczne. W procesie wyboru tej najodpowiedniejszej metody, warto mieć na uwadze kryteria medyczne, którym poddawane są poszczególne środki. Są to m.in.:

• Bezpieczeństwo stosowania
• Skuteczność stosowania
• Odwracalność
• Aprobata
• Zalety pozaantykoncepcyjne

W procesie wyboru najbardziej korzystnej metody antykoncepcyjnej na pewno pomoże tabelka.

Skuteczność metod antykoncepcyjnych – wskaźnik Pearla

Przeprowadzone badania dowodzą, że do najbardziej skutecznych metod antykoncepcji należy stosowanie dwuskładnikowych tabletek, tzw. DTA. Ponieważ wywołują one skutki uboczne, przepisanie ich przez lekarza ginekologa winno być poprzedzone szczegółowymi badaniami lekarskimi, obejmującymi m.in.:

• badanie piersi,
• pomiar ciśnienia krwi,
• szczegółowy wywiad lekarski,
• badanie ginekologiczne, połączone z pobraniem rozmazu cytologicznego.

DTA, co to takiego?

dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne (DTA) składają się dwa rodzaje żeńskich hormonów płciowych – estrogen i progesteron. Pierwszy z nich dostępny jest głównie w postaci etynyloestradiolu, z kolei wachlarz dostępności progesteronu jest znacznie szerszy i wlicza się w niego m.in. lewonorgestrel, dezogestrel, gestoden, norgestymat, dienogest lub drospirenon. Preparaty antykoncepcyjne dzielone są również ze względu na kryterium fazowości. Jednofazowymi nazywane są te, które zawierają stałą dawkę hormonów, z kolei wielofazowymi (dwu lub trój) nazywane są te, w których dawka hormonów różni się, w zależności od dnia cyklu.

Zadaniem etynyloestradiol jest powstrzymywanie wydzielania hormonu folikulotropowego (FSH), który oddziałuje na pęcherzyki jajnikowe, powodując ich dojrzewanie i wydzielanie estrogenów w ich komórkach ziarnistych. Zatrzymanie wydzielania FSH uniemożliwia dojrzewanie pęcherzyków Graffa oraz jednocześnie komórek jajowych. Gestageny (główny przedstawiciel to progesteron) z kolei przyczyniają się do hamowania owulacji, a zatem uwalniania się komórki jajowej; wpływają również na konsystencję śluza szyjki macicy, utrudniając tym samym przedostanie się plemników do dróg rodnych kobiety.

Etynyloestriadol z różnych względów w znacznym stopniu różni się od estrogenów występujących w organizmie naturalnie. Porównując go do naturalnego estradiolu, na uwagę zasługuje fakt, że łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i wiąże się w krwiobiegu z albuminami, nie z globuliną. Okres półtrwania etynyloestradiolu – zależnie od jego stężenia – może wynosić od 6 do 30 godzin. Do skutków ubocznych jego działania należy wzrost ciśnienia tętniczego krwi, którego przyczyną jest nadmiar hormonów: angiotensyny i aldosteronu. Z kolei za pozytywny aspekt przyjmowania etynyloestradiolu może być uznane zmniejszenie występowania trądziku młodzieńczego. W 1969 roku preparaty zawierające dużą dawkę etynyloestradiolu (50 µg i więcej) wycofano z obiegu. Przyczyną było nasilenie powikłań zakrzepowo-zatorowych, wskutek ich przyjmowania. Prawdą jest, że tak znaczna dawka estrogenu może przyczynić się do zwiększenia ryzyka wystąpienia zawału serca i udaru niedokrwiennego, stąd obecnie preparaty DTA posiadają w składzie małe jego dawki.

Progestageny , również wchodzące w skład DTA, są w dużym stopniu spokrewnione nie tylko z receptorem progesteronowym (biorąc pod uwagę działanie), ale też z androgenami, estrogenami, glikokortykoidami i mineralokortykoidami. Niestety, jednym z ważniejszych skutków ubocznych ich stosowania jest efekt glikokortykoidowy, wykazujący niekorzystny wpływ na gospodarkę węglowodanową i mogący powodować zakrzepicę. W tym celu wprowadza się nowe generacje DTA, redukujące ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Na przykład DTA III generacji – które na rynku pojawiły się w latach 80 – wykazują znikomy wpływ na metabolizm glukozy oraz niewielkie działanie androgenne. Najważniejszą zaletą pozostaje jednak to, że nie mają wpływu na profil lipidowy, w odróżnieniu od leków generacji I i II.

DTA dawkuje się w następujący sposób: po pierwszych trzech tygodniach przyjmowania robi się tygodniową przerwę, podczas której następuje krwawienie, będące efektem odstawienia, wykazujące podobieństwo do krwawienia miesiączkowego.

Jaka generacje tabltek antykoncepcyjnych stosujesz?

Progestagen jest składnikiem różnych rodzajów tabletek antykoncepcyjnych. Z uwagi na jego zawartość, wyróżniamy IV generacje tabletek antykoncepcyjnych.

1. Środki antykoncepcyjne I generacji
   To jedne z pierwszych tabletek antykoncepcyjnych, jakie zostały wynalezione. Zawierają one progestagen w postaci chlormadinolu lub norethynodrelu, jak również estrogen pod postacią etynyloestradiolu. Obecnie preparaty te nie są dostępne na rynku, z uwagi na ich liczne skutki uboczne (na przykład duży stopień androgenizacji – nadmiaru męskich hormonów). Jako ciekawostkę można dodać, iż zawarta w nich dawka estrogenu – według obecnych standardów – wystarczyłaby na tydzień antykoncepcji, z kolei w przypadku wykorzystywanego prostagestagenu – aż na cały cykl! Jednak żaden z ginekologów nie przypisuje już owych preparatów.
2. Środki antykoncepcyjne II generacji
   W skład tych preparatów wchodzi m.in. estrogen pod postacią etynyloetradiolu, zaś progestagen – lewonorgestrelu, norethisteronu lub octanu norethisteronu. Podobnie jak w przypadku pierwszej grupy, także w tej, przy stosowaniu większości leków, występują liczne skutki uboczne oraz androgenizacja. Według niektórych obserwacji i opinii ekspertów, stosowanie ich zmniejsza jednak ryzyko wystąpienia zakrzepicy – w przeciwieństwie do leków III i IV generacji.
3. Środki antykoncepcyjne III generacji
   W tej grupie progestagen występuje w postaci dezogestrelu, gestodenu lub norgestymatu, zaś estrogen – etynyloestradiolu. Przyjmuje się, że preparaty z tej grupy są selektywne i mają nikłe działanie androgenne. Co więcej, wykazują właściwości wspomagające, jeśli chodzi o problemy natury dermatologicznej – szczególnie zaś zapobiegają osłabianiu i wypadaniu włosów.
4. Środki antykoncepcyjne IV generacji
   Ostatnia generacja środków antykoncepcyjnych zawiera progestagen pod postacią dienogestu lub drospirenonu, zaś estrogen – etynyloestradiolu lub walerianu estradiolu. Ta grupa preparatów pobudza receptory progesteronowe i wykazuje działanie antyandrogenne. Obecnie uważa się je za środki najbardziej zaawansowane.

Kiedy nie powinnaś myśleć o DTA?

• w przypadku wystąpienia zakrzepu w naczyniu krwionośnym nogi (zakrzepica), płuc (zatorowość płucna) lub w innych narządach – zarówno w przeszłości, jak i teraźniejszości,
• także gdy kiedykolwiek pojawiły się problemy związane z układem sercowo-naczyniowym, w tym zawał mięśnia sercowego lub udar mózgu,
• również w przypadku wystąpienia dolegliwości związanych z: zawałem mięśnia sercowego w przyszłości (np. dławica piersiowa, wywołująca silny ból w klatce piersiowej) lub udarem (np. przemijający niewielki udar mózgu bez następstw),
• także w przypadku diagnozy jakiejkolwiek dolegliwości zwiększającej ryzyko wystąpienia zakrzepicy tętnic. Odnosi się to do następujących chorób:
  – cukrzyca z destrukcją naczyń krwionośnych
  – znaczny wzrost ciśnienia krwi
  – wysokie stężenie tłuszczów we krwi (cholesterolu lub triglicerydów),
  – zaburzenia krzepliwości krwi (np. niedobór białka C),
  – pojawienie się migreny (z tzw. ogniskowymi objawami neurologicznymi) – zarówno w przeszłości, jak i teraźniejszości,
  – zapalenie trzustki
  – wszelkie dolegliwości związane z chorobami wątroby
  – problemy z nerkami (w tym ich niewydolność)
  – rak wątroby
  – podejrzenie lub przebycie raka piersi lub narządów płciowych
  – również inne objawy, takie jak krwawienie z pochwy o nieznanej przyczynie

Skutki uboczne?

Jak przy większości stosowanych preparatów, także w przypadku DTA mogą pojawić się skutki uboczne. Zależnie od przyjmowanego rodzaju środków antykoncepcyjnych, zaliczamy do nich m.in. przyrost masy ciała, problemy z cerą, w tym trądzik, bóle głowy, nadpobudliwość i nerwowość, drażliwość, redukcja libido, tkliwość w piersiach, zaburzenia krwawienia, a nawet zaburzenia widzenia. Pamiętać należy również, że przyjmowanie dowolnego złożonego środka antykoncepcyjnego przyczynia się w znacznym stopniu do zwiększenia ryzyka wystąpienia u kobiet zakrzepu w naczyniach żylnych, w przeciwieństwie do kobiet, które nie przyjmują żadnych środków antykoncepcyjnych. Ryzyko jest związane z kilkoma czynnikami i zwiększa się proporcjonalnie do wieku pacjentki, nadmiaru tkanki tłuszczowej w jej organizmie, jak również w przypadku predyspozycji genetycznych oraz przy dłuższym unieruchomieniu. Przeprowadzone badania wykazały, że w przypadku 100 000 kobiet, które nie przyjmowały środków antykoncepcyjnych, ryzyko wystąpienia zakrzepu krwi dotyczyło około 5-10 rocznie, z kolei na 100 000 kobiet stosujących DTA, ryzyko wystąpienia zakrzepu krwi dotyczyło aż 30-40 rocznie – dokładna liczba nie jest jednak znana. Warto nadmienić, że zakrzep krwi wiąże się w dużym stopniu nawet z wystąpieniem zatoru płucnego.

Kobiety stosujące DTA mogą zmniejszyć ryzyko zakrzepicy poprzez:

• zaprzestanie palenia
• zmianę trybu życia, w tym nawyków żywieniowych na zdrowsze (zalecany jest także wysiłek fizyczny, ewentualnie odpowiednia dieta, po uprzedniej konsultacji z lekarzem),
• zredukowanie nadmiaru tkanki tłuszczowej (dotyczy kobiet z nadwagą),

Cześć przeprowadzonych badań dowodzi także, że przyjmowania DTA dłużej niż rok może wpływać na zwiększenie ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Te z pacjentek, które aplikowały sobie tabletki przez okres ponad 10 lat, zwiększały tym samym owo ryzyko dwukrotnie, stąd apel, aby w przypadku stosowania terapii hormonalnej regularnie poddawać się badaniom cytologicznym. Warto również przybliżyć kwestię wpływu DTA na występowanie raka sutka. Obserwacje potwierdzają, że w trakcie przyjmowania tabletek oraz 10 lat po zastosowanej kuracji ryzyko wystąpienia tego nowotworu wynosi ok. 20% i znika całkowicie po 10 latach. Z kolei u pacjentek po 30 roku życia ryzyko zostaje zniwelowane do zera.

Pozytywne efekty stosowania DTA

Panuje powszechne przekonanie, że przyjmowanie nowych generacji dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych w znacznym stopniu przyczynia się do ochrony organizmu przed rozwojem raka błony śluzowej szyjki macicy – i jest to prawda. Pierwsze efekty widoczne są już po roku stosowania, zaś po 3 latach notuje się jeszcze wyższy wskaźnik ochrony organizmu przed wystąpieniem objawów. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zalecane są zatem w przypadku kobiet, u których stwierdzono możliwość wystąpienia zwiększonego ryzyka rozwoju raka błony śluzowej macicy.

Do innych zalet przyjmowania DTA należy hamowanie rozwoju raka jajnika oraz zmniejszenie ryzyka jego wystąpienia aż o 40%! Przyjmowanie tego preparatu polecane jest szczególnie kobietom, które nigdy nie powiły dziecka.

Jak skuteczne są tabletki antykoncepcyjne?

Skuteczność metod antykoncepcyjnych mierzona jest za pomocą wskaźnika PEARLA. Określa on liczbę ciąż, które występują w ciągu jednego roku u 100 par, stosujących daną metodę antykoncepcyjną.

Jeżeli założymy, że wskaźnik Pearla wynosi 3, oznacza to, że w przypadku 100 par poddających się działaniu owej metody, wystąpią 3 nieplanowane ciąże. Skuteczność danej metody może zostać zwiększona m.in. poprzez regularne przyjmowanie tabletek (z dokładnością do pory dnia, a nawet godziny), jak również nie przekraczanie siedmiodniowej przerwy w stosowaniu ich oraz nie łączenie jej ze środkami, które mogą w znacznym stopniu negatywnie wpływać na skuteczność działania. Do niewątpliwych zalet stosowania tabletek antykoncepcyjnych zaliczyć należy również powrót do płodności tuż po ich odstawieniu, choć może zdarzyć się sytuacja, w której niektóre cykle będą miały charakter bezowulacyjny.

Warto czy nie warto?

Przed zastosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych warto zapoznać się z wszelkimi przeciwwskazaniami dotyczącymi ich stosowania, jak również z ewentualnymi skutkami ubocznymi. Nie zmienia to faktu, że metoda ta jest wysoce skuteczna, biorąc pod uwagę zapobieganie ciążom. Należy również pamiętać, aby ewentualną terapię uzupełnić suplementami diety, aby wzmocnić i wspomóc nasz organizm. Do tych najbardziej polecanych należy m.in. przyjmowanie wyciągu z karczocha, stymulującego pracę wątroby, wyciągu z żeń – szenia, zwiększającego libido, ekstraktu ze skrzypu polnego, wspomagającego usuwanie z organizmu nadmiaru wody, jak również chromu, stymulującego właściwą przemianę składników odżywczych. W przypadku stosowania terapii hormonalnej warto postawić na kompleksową suplementację, pełniącą funkcję stymulującą i ochronną, tak, aby nie narażać organizmu na skutki uboczne związane z przyjmowaniem DTA. Minimalizacja działań niepożądanych przyczyni się do lepszego funkcjonowania całego ciała podczas terapii, poprawiając tym samym jakość życia.

DTA? Ty decydujesz!

Zalety:

• uważana za jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji
• w 100% kontrolowana przez kobietę
• wykazująca znaczące korzyści pozaantykoncepcyjne
• redukująca objawy napięcia przedmiesiączkowego
• regulująca krwawienia (w tym zmniejszająca jego obfitości)
• stosunkowo niski odsetek ciąż pozamacicznych
• redukcja ryzyka wystąpienia niezłośliwych chorób sutka,
• ochrona organizmu przed ryzykiem wystąpienia raka jajnika i raka błony śluzowej macicy
• III i IV generacja owych preparatów ma korzystny wpływ na cerę oraz wypadanie i osłabianie włosów
• potencjalne zmniejszenie zapadania na reumatoidalne zapalenie stawów

Wady:

• występujące skutki uboczne (w tym dosyć uciążliwe, takie jak rozchwianie emocjonalne, wahania wagi, spadek libido – warto jednak pamiętać, że można je znacząco zwiększyć, stosując odpowiednią suplementację),
• przeciwwskazania zdrowotne dotyczące stosowania (w tym przebyte wcześniej choroby),
• brak ochrony przed wirusem HIV a także innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową,
• stymulowanie rozwoju i możliwości wystąpienia niektórych nowotworów,
• brak odporności na interakcje z innymi lekami.