Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

• witaminy
• zdrowie

mgr Monika Żórawska (dyplomowany dietetyk):

Witaminy to związki ważne w diecie i niezbędne dla zdrowia człowieka. Większości z nich organizm nie potrafi sam wytworzyć. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego słowa vita, oznaczającego życie. Witaminy przede wszystkim pełnią funkcję regulacyjną w ustroju, nie dostarczają energii i nie zawierają kalorii. Jednak zapotrzebowanie na te związki zostało dokładnie przebadane i istnieją zalecenia dotyczące ich właściwego spożycia. Normy te w porównaniu do innych składników nie są wysokie, ale niedobór choćby jednej z nich może okazać się dla organizmu bardzo niebezpieczny. Witaminy możemy podzielić na dwie grupy – rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach zaliczamy witaminę A, D, E i K. W praktyce oznacza to, że do ich strawienia i wchłonięcia niezbędna jest obecność tłuszczu. Stąd łączenie jogurtu light 0% tłuszczu z jabłkiem, mandarynką lub innym owocem mija się z celem. Jeżeli produkt mleczny jest całkowicie odtłuszczony, to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach obecne w owocu nie zostaną wykorzystane przez organizm. Dlatego pamiętajmy, aby wybierać mleko i produkty mleczne o zawartości około 1,5 – 2 % tłuszczu. Stosując suplementację, wybierajmy witaminy w formie płynnych kapsułek. Optymalną formą dla witamin rozpuszczalnych w tłuszczach są kapsułki produkowane z użyciem technologii flow caps. Zapewnia ona maksymalnie szybkie wchłanianie, wysoką bioprzyswajalność oraz ochronę przed utlenianiem.

Witamina A

Witamina A występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej szczególnie dużą ilością odznacza się żywność taka, jak: jaja, mleko, kefiry, jogurty, maślanki oraz podroby. W produktach roślinnych obecne są głównie prowitaminy A, czyli karotenoidy. Najważniejszy z nich to β-karoten, którego głównym źródłem są marchew, czerwona papryka, pomidory, szczaw, szczypiorek, szparagi, szpinak, morele, koper i natka pietruszki. Witamina A odgrywa istotną funkcję w procesach widzenia, bowiem retinal jest składnikiem rodopsyny – barwnika obecnego w siatkówce oka. Zapobiega zakażeniom oraz wzmacnia układ odpornościowy. Młodym organizmom zapewnia uzyskanie odpowiedniego wzrostu. β-karoten wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i chroni organizm przed działaniem wolnych rodników.

Witamina D

Witamina D występuje pod trzema postaciami i może być syntetyzowana przez organizm człowieka z prowitaminy.Aż 80% tej witaminy wytwarzane jest w skórze przy udziale promieni słonecznych. Obecna jest również w pożywieniu, a produkty szczególnie bogate w ten związek to: ryby, tran, produkty nabiałowe i żółtko jaja kurzego. Witamina D odpowiada za właściwe funkcjonowanie układu kostnego, wspomaga wchłanianie wapnia i ma wpływ na działanie układu odpornościowego. Działa synergistycznie z witaminą K oraz wapniem – stanowi budulec kości. Ponadto stymuluje działanie układu hormonalnego, odpowiada za wydzielanie parathormonu w gruczołach przytarczycznych. Jej niedobór jest szczególnie niebezpieczny u niemowląt i małych dzieci, ponieważ może doprowadzić do krzywicy. Natomiast u osób dorosłych przyczynia do osteoporozy i osteomalacji, czyli odwapnienia i rozmiękczenia kości. Namiar witaminy D także jest groźny dla organizmu, może nawet skutkować zaburzeniami pracy serca i nerek.

Witamina E

Witamina E ma silne działanie przeciwutleniające, przez co nazywana jest witaminą młodości. Stanowi dla organizmu ochronę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Korzystnie wpływa na wygląd skóry i cery, spowalnia procesy starzenia i przeciwdziała bezpłodności. Źródłem witaminy E w diecie są przede wszystkim oleje roślinne, szczególnie wysoką zawartością odznacza się olej słonecznikowy. Duże ilości występują także w kiełkach pszenicy, nasionach słonecznika, orzechach laskowych i margarynach fortyfikowanych tym składnikiem.

Witamina K

Witamina K odgrywa szczególną rolę procesach krzepnięcia krwi, wykazuje działanie przeciwkrwotoczne. Ponadto charakteryzuje się właściwościami przeciwzapalnymi. Występuje w wielu pokarmach i jest wytwarzana przez bakterie jelitowe w przewodzie pokarmowym. Szczególnie wysokie ilości witaminy K znajdują się w brukselce, szpinaku, zielonej sałacie. Jej niedobory występują bardzo rzadko i towarzyszą stanom nowotworowym, niedożywieniu, zaburzeniom wchłaniania i chorobom wątroby.